ರೈಲಿನ ಕಥೆಯು 1948 ರಲ್ಲಿ ಬಾಕ್ರಾ-ನಂಗಲ್ ಅಣೆಕಟ್ಟು ನಿರ್ಮಾಣದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ಭಾರತದ ಅತ್ಯಂತ ಎತ್ತರದ ಮತ್ತು ಅತ್ಯಂತ ಮಹತ್ವದ ಅಣೆಕಟ್ಟುಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಅದರ ಉದ್ದೇಶವು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿದ್ದು, ಅಣೆಕಟ್ಟಿನ ಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ಕಾರ್ಮಿಕರು ಮತ್ತು ಯಂತ್ರೋಪಕರಣಗಳನ್ನು ಸಾಗಿಸಲು ರೈಲು ಸಂಚಾರ ಆರಂಭವಾಯಿತು.
ಮೂಲತಃ ಸ್ಟೀಮ್ ಇಂಜಿನ್ಗಳಲ್ಲಿ ಓಡುತ್ತಿದ್ದ ರೈಲು, ಶಿವಾಲಿಕ್ ಬೆಟ್ಟಗಳ ಮೇಲೆ ಭಾರವಾದ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಸಾಗಿಸಲು ಅತ್ಯಗತ್ಯವಾಗಿತ್ತು. 1953 ರಲ್ಲಿ ಇದು ಆಧುನಿಕ ಡೀಸೆಲ್ ಎಂಜಿನ್ಗೆ ಬದಲಾಯಿತು. ಆದರೂ ಅದರ ವಿಂಟೇಜ್ ಮೋಡ್ ಬದಲಾಗದೆ ಉಳಿದಿದೆ.
ಭಾಕ್ರಾ-ನಂಗಲ್ ರೈಲು ಬಹುತೇಕ ಪ್ರತಿದಿನ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ. 27.3 ಕಿಮೀ ರೌಂಡ್ ಟ್ರಿಪ್ ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಯಾಣಿಕರು ಲೇಬರ್ ಹಟ್, ಬರ್ಮಲಾ ಮತ್ತು ನಹ್ಲಾದಂತಹ ನಿಲ್ದಾಣಗಳಲ್ಲಿ ಇಳಿಯುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ಹತ್ತುತ್ತಾರೆ. ಬೆಟ್ಟಗಳಾದ್ಯಂತ ಹರಡಿರುವ ಈ ನಿಲ್ದಾಣಗಳಿಗೆ ಸ್ಥಳೀಯರು, ಶಾಲಾ ಮಕ್ಕಳು ಮತ್ತು ಪ್ರವಾಸಿಗರು ಆಗಾಗ್ಗೆ ಭೇಟಿ ನೀಡುತ್ತಾರೆ.
ಪ್ರಯಾಣವು ಸುಮಾರು 30 ನಿಮಿಷಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಸಟ್ಲೇಜ್ ನದಿ, ಶಿವಾಲಿಕ್ ಬೆಟ್ಟಗಳು ಮತ್ತು ಎರಡು ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ಕುದುರೆ-ಆಕಾರದ ಸುರಂಗಗಳ ನಡುವಿನ ಅದ್ಭುತ ದೃಶ್ಯಗಳನ್ನು ಜನ ಕಣ್ತುಂಬಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು.
ಈ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯ ಹೊರತಾಗಿಯೂ ಈ ರೈಲು ಭಾರತದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ನಂತರದ ಕೈಗಾರಿಕಾ ಇತಿಹಾಸಕ್ಕೆ ಜೀವಂತ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿದೆ. ಇದು ಉಚಿತ ಪ್ರಯಾಣವನ್ನು ಒದಗಿಸುವ ಭಾರತದ ಏಕೈಕ ರೈಲು ಆಗಿದೆ.
ಭಾರತೀಯ ರೈಲ್ವೆಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಈ ಸೇವೆಯನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿರುವ ಭಾಕ್ರಾ ಬಿಯಾಸ್ ಮ್ಯಾನೇಜ್ಮೆಂಟ್ ಬೋರ್ಡ್ (BBMB) ನಿಂದ ಇದು ಸಾಧ್ಯವಾಗಿದೆ.
ರೈಲು ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯ ವೆಚ್ಚಗಳು ಅತ್ಯಲ್ಪವಲ್ಲದಿದ್ದರೂ, BBMB ಉದ್ದೇಶಪೂರ್ವಕವಾಗಿ ಎಲ್ಲಾ ಪ್ರಯಾಣಿಕರಿಗೆ ರೈಲು ದರವನ್ನು ಉಚಿತ ಮಾಡಿದೆ. ಇಂದು 800 ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಯಾಣಿಕರು ಪ್ರತಿದಿನ ರೈಲನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ.
ಬಾಕ್ರಾ-ನಂಗಲ್ ರೈಲು ಕೇವಲ ಸಾರಿಗೆ ವಿಧಾನಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು. ಇದು ಭಾರತದ ಕೈಗಾರಿಕಾ ಪ್ರಗತಿ ಮತ್ತು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಪರಂಪರೆಯ ಸಂಕೇತವಾಗಿದೆ. ಇದು ದೇಶದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ನಂತರದ ಮತ್ತೊಂದು ಯುಗದ ಒಂದು ನೋಟವನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ.
ಈ ಜೀವಂತ ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ಸಂರಕ್ಷಿಸಲು BBMB ಯ ಬದ್ಧತೆಯು ಭವಿಷ್ಯದ ಪೀಳಿಗೆಯು ರೈಲಿನ ವಿಶೇಷತೆಯನ್ನು ಅರಿಯಬಹುದು. ಇದು ಭಾರತದ ಆಧುನಿಕ ಭೂದೃಶ್ಯವನ್ನು ರೂಪಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡಿದ ಪ್ರಯಾಣದ ಅನನ್ಯ ಕ್ರಮ.