ಚಾಣಕ್ಯ ನೀತಿ ಕೇವಲ ಮನುಷ್ಯನ ಒಳ್ಳೆಯ ಗುಣಗಳನ್ನು ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೆ ಅವನ ಕೆಟ್ಟ ಗುಣಗಳ ಬಗ್ಗೆಯೂ ಹೇಳುತ್ತದೆ. ಇದು ಮಾತ್ರವಲ್ಲ, ಮನುಷ್ಯ ಯಾವಾಗ ಮಾತನಾಡಬೇಕು ಮತ್ತು ಯಾವಾಗ ಮೌನವಾಗಿರಬೇಕು ಎಂಬುದರ ಬಗ್ಗೆಯೂ ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತದೆ. ಆಚಾರ್ಯ ಚಾಣಕ್ಯರು ತಮ್ಮ ಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಅನುಭವದ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಒಂದು ಪುಸ್ತಕವನ್ನು ರಚಿಸಿದ್ದು, ಇದನ್ನು ಇಂದು ಚಾಣಕ್ಯ ನೀತಿ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಪುಸ್ತಕವನ್ನು ಜ್ಞಾನದ ಸಾಗರ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ ಏಕೆಂದರೆ ಈ ಪುಸ್ತಕದಲ್ಲಿ ಚಾಣಕ್ಯರು ಜೀವನದ ವಿವಿಧ ಅಂಶಗಳ ಅನೇಕ ರಹಸ್ಯಗಳನ್ನು ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸಿದ್ದಾರೆ.
ಚಾಣಕ್ಯ ನೀತಿ ಕೇವಲ ಮನುಷ್ಯನ ಗುಣಗಳನ್ನು ವಿವರಿಸುವುದಲ್ಲದೆ ಅನೇಕ ದೋಷಗಳ ಬಗ್ಗೆಯೂ ಹೇಳುತ್ತದೆ. ಇದು ಮಾತ್ರವಲ್ಲ, ಮನುಷ್ಯ ಯಾವಾಗ ಮಾತನಾಡಬೇಕು ಮತ್ತು ಯಾವಾಗ ಅಲ್ಲ ಎಂಬುದರ ಬಗ್ಗೆಯೂ ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತದೆ. ಚಾಣಕ್ಯ ನೀತಿಯಲ್ಲಿ ಹೇಳಿರುವ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಯಾರು ಚೆನ್ನಾಗಿ ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೋ ಅವರು ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಕಷ್ಟವನ್ನು ಸುಲಭವಾಗಿ ಜಯಿಸಬಹುದು, ಏಕೆಂದರೆ ಅವರು ವ್ಯಕ್ತಿಯನ್ನು ನಿರ್ಣಯಿಸುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತಾರೆ. ಅಂತೆಯೇ, ಚಾಣಕ್ಯ ನೀತಿಯಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯು ತನ್ನ ನಾಲಿಗೆಯನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಬೇಕು ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ. ಎಲ್ಲೆಂದರಲ್ಲಿ ಮಾತನಾಡುವುದು ಸರಿಯಲ್ಲ. ಕೆಲವು ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ಮೌನವಾಗಿರುವುದು ಉತ್ತಮ. ಅಂತಹ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ, ಒಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯು ಈ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ಮೌನವಾಗಿರಬೇಕು, ಇಲ್ಲದಿದ್ದರೆ ಅವನ ಕೆಲಸವು ಹಾಳಾಗಬಹುದು.
ಜಗಳದ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ:
ಪ್ರತಿದಿನ ಎಲ್ಲೋ ಒಂದು ಕಡೆ ಜಗಳಗಳು ನಡೆಯುತ್ತಲೇ ಇರುತ್ತವೆ. ಈ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಕೆಲವರು ಆಹ್ವಾನವಿಲ್ಲದ ಅತಿಥಿಗಳಂತೆ ಜಗಳದ ಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ತಲುಪುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ಸಲಹೆ ನೀಡಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತಾರೆ. ಅಂತಹ ಜನರಿಗೆ, ಚಾಣಕ್ಯ ನೀತಿಯಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಿ ಜನರು ಜಗಳವಾಡುತ್ತಾರೋ ಅಥವಾ ಯಾವುದಾದರೂ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಜಗಳ ನಡೆಯುತ್ತಿದ್ದರೆ, ಅಲ್ಲಿ ಮೌನವಾಗಿರುವುದು ಉತ್ತಮ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಯಾರಾದರೂ ಬಂದು ಏನಾದರೂ ಹೇಳುವವರೆಗೆ ಜಗಳದಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರು ಮಾತನಾಡಬಾರದು.
ಹೊಗಳಿಕೆಯಿರುವಲ್ಲಿ:
ಕೆಲವರು ತಮ್ಮನ್ನು ಹೊಗಳಿಕೊಳ್ಳಲು ಇಷ್ಟಪಡುತ್ತಾರೆ. ಅಂತಹ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ, ಒಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯು ತನ್ನನ್ನು ಹೊಗಳಿಕೊಳ್ಳುವಾಗ ಮಾತನಾಡುವುದು ಸರಿಯಲ್ಲ ಎಂದು ಚಾಣಕ್ಯ ನೀತಿಯಲ್ಲಿ ಹೇಳಲಾಗಿದೆ. ಅಲ್ಲಿ ಮೌನವಾಗಿರುವುದು ಉತ್ತಮ. ಈ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ನೀವು ಏನಾದರೂ ಹೇಳಿದರೆ, ನೀವು ಅವಮಾನಿತರಾಗಬಹುದು.
ಇಲ್ಲಿ ಮೌನವಾಗಿರುವುದೇ ಲೇಸು:
“ಅರ್ಧ ಜಲದ ಪಾತ್ರೆಯು ಚೆಲ್ಲುತ್ತಲೇ ಇರುತ್ತದೆ” ಎಂಬ ಒಂದು ನಾಣ್ಣುಡಿ ಇದೆ. ಇದರರ್ಥ ಪಾತ್ರೆಯು ಖಾಲಿಯಾಗಿದ್ದರೆ, ಅದರಿಂದ ನೀರು ಚೆಲ್ಲುತ್ತಲೇ ಇರುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಅದು ತುಂಬಿದ್ದರೆ, ಅದು ಚೆಲ್ಲುವುದಿಲ್ಲ. ಅಂತೆಯೇ, ಮನುಷ್ಯರ ಸ್ವಭಾವವೂ ಹೀಗಿರುತ್ತದೆ. ಅಪೂರ್ಣ ಮಾಹಿತಿಯುಳ್ಳ ವ್ಯಕ್ತಿಯು ತುಂಬಾ ಅವಸರದಲ್ಲಿರುತ್ತಾನೆ ಮತ್ತು ಜ್ಞಾನವುಳ್ಳವನು ಶಾಂತ ಸ್ವಭಾವದವನಾಗಿರುತ್ತಾನೆ. ಅಂತಹ ಜನರಿಗೆ, ಅಪೂರ್ಣ ಮಾಹಿತಿಯೊಂದಿಗೆ ಒಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯು ಮೌನವಾಗಿರುವುದು ಉತ್ತಮ ಎಂದು ಚಾಣಕ್ಯ ನೀತಿಯಲ್ಲಿ ಬರೆಯಲಾಗಿದೆ.
ಯಾರಾದರೂ ಕಷ್ಟ ಹೇಳುವಾಗ:
ಚಾಣಕ್ಯ ನೀತಿಯ ಪ್ರಕಾರ, ಒಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯು ತನ್ನ ನೋವು ಅಥವಾ ತೊಂದರೆಗಳನ್ನು ನಿಮ್ಮೊಂದಿಗೆ ಹಂಚಿಕೊಂಡಾಗ, ನೀವು ಅವನನ್ನು ಎಚ್ಚರಿಕೆಯಿಂದ ಆಲಿಸಬೇಕು. ಈ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯು ಮೌನವಾಗಿರುವುದು ಉತ್ತಮ.