ಬ್ರಹ್ಮೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನವು ಒಡಿಶಾದ ಭುವನೇಶ್ವರದಲ್ಲಿದೆ. ಇದು ಶಿವನಿಗೆ ಸಮರ್ಪಿತವಾದ ಹಿಂದೂ ದೇವಾಲಯವಾಗಿದ್ದು, 9 ನೇ ಶತಮಾನದ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ.
ಈ ದೇವಾಲಯದ ಒಳಗೆ ಮತ್ತು ಹೊರಗೆ ಕೆತ್ತನೆಯ ಶಿಲ್ಪಕಲೆಯಿದೆ. ದೇವಾಲಯದ ಮೂಲ ಶಾಸನಗಳನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು ದೇವಸ್ಥಾನದ ಹುಟ್ಟು ಬೆಳವಣಿಗೆಯ ಅವಧಿಯನ್ನು ನಿಖರತೆಯಿಂದ ಹೇಳಬಹುದು.
ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಬಹುತೇಕ ಕಳೆದುಹೋಗಿವೆ, ಸದ್ಯದ ದಾಖಲೆಗಳು ಸುಮಾರು ಕ್ರಿ ಪೂ 1058ರ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತವೆ.
ಭುವನೇಶ್ವರದಿಂದ ಕೋಲ್ಕತ್ತಾಗೆ ಸಾಗಿಸಲಾದ ಶಾಸನದಿಂದ ತಿಳಿದುಬಂದಂತೆ ಇತಿಹಾಸಕಾರರು ಈ ದೇವಾಲಯವನ್ನು 11 ನೇ ಶತಮಾನದ ಉತ್ತರ ಭಾಗದ್ದು ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ. ಈ ದೇವಸ್ಥಾನವನ್ನು ಸೋಮವಂಶಿ ರಾಜ ಉದ್ಯೋತ ಕೇಸರಿಯ ತಾಯಿ ಕೊಲಾವತಿ ದೇವಿಯವರು ನಿರ್ಮಿಸಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ಶಾಸನವು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ಏಕಾಮದಲ್ಲಿ (ಆಧುನಿಕ ಭುವನೇಶ್ವರ) ಸಿದ್ಧಿತೀರ್ಥ ಎಂಬ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ನಾಲ್ಕು ನಾಟ್ಯ ಸಾಲುಗಳೊಂದಿಗೆ ಕಟ್ಟಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ.
ದೇವಾಲಯವನ್ನು ಪಂಚತಂತ್ರ ದೇವಸ್ಥಾನವೆಂದು ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಮುಖ್ಯ ದೇವಾಲಯದಿಂದ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಸುತ್ತಲೂ ನಾಲ್ಕು ಮೂಲೆಗಳಲ್ಲಿ ನಾಲ್ಕು ಉಪ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಿವೆ. ದೇವಸ್ಥಾನದ ಸೊಬಗನ್ನು ಕಣ್ತುಂಬಿಕೊಳ್ಳಬೇಕಾದರೆ ನೀವೊಮ್ಮೆ ಅಲ್ಲಿಗೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಲೇಬೇಕು.