ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಆಸ್ತಿ ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರವು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಕಾನೂನುಗಳಿಂದ ನಿಯಂತ್ರಿಸಲ್ಪಡುತ್ತದೆ. ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಹಿಂದೂಗಳು, ಬೌದ್ಧರು, ಜೈನರು ಮತ್ತು ಸಿಖ್ಖರಿಗೆ ಹಿಂದೂ ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರ ಕಾಯ್ದೆ 1956 ಅನ್ವಯಿಸುತ್ತದೆ. ಮಗನ ಮರಣಾನಂತರ ಅವನ ಆಸ್ತಿ ಯಾರಿಗೆ ಸೇರಬೇಕು – ಅವನ ತಾಯಿಗೋ ಅಥವಾ ಅವನ ಹೆಂಡತಿಗೋ – ಎಂಬ ಪ್ರಶ್ನೆ ಆಗಾಗ್ಗೆ ಉದ್ಭವಿಸುತ್ತದೆ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಮೃತನ ಮರಣಪತ್ರ (ವಿಲ್) ಇಲ್ಲದಿದ್ದಾಗ.
ಸ್ವಯಾರ್ಜಿತ ಆಸ್ತಿ ಮತ್ತು ವಿಲ್ ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳಿ:
ಭಾರತೀಯ ಕಾನೂನು ಚೌಕಟ್ಟು, ಸ್ವಯಾರ್ಜಿತ ಆಸ್ತಿ (ಸ್ವತಃ ಗಳಿಸಿದ ಅಥವಾ ಖರೀದಿಸಿದ ಆಸ್ತಿ) ಹೊಂದಿರುವ ವ್ಯಕ್ತಿಗೆ ಅದನ್ನು ಮರಣಪತ್ರ (ವಿಲ್) ಮೂಲಕ ಯಾರಿಗಾದರೂ ನೀಡಲು ಅವಕಾಶ ನೀಡುತ್ತದೆ. ವಿಲ್ ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿ ಮಾನ್ಯವಾಗಿರುವವರೆಗೆ, ಯಾರೂ ಈ ನಿರ್ಧಾರವನ್ನು ಪ್ರಶ್ನಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ.
ಆದರೆ, ಅನೇಕ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ವಿಲ್ ಮಾಡದೆ ಹಠಾತ್ತಾಗಿ ನಿಧನರಾಗುತ್ತಾರೆ. ಅಂತಹ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ, ವಾರಸುದಾರಿಕೆ ಕಾನೂನು (intestate succession) ಜಾರಿಗೆ ಬರುತ್ತದೆ, ಇದು ಮೃತನ ಆಸ್ತಿಯನ್ನು ಅವನ ಕಾನೂನುಬದ್ಧ ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರಿಗಳ ನಡುವೆ ಹೇಗೆ ವಿತರಿಸಬೇಕು ಎಂಬುದನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸುತ್ತದೆ.
ವಿಲ್ ಇಲ್ಲದೆ ಮಗನ ಆಸ್ತಿ ಯಾರಿಗೆ ಸಿಗುತ್ತದೆ?
ಹಿಂದೂ ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರ ಕಾಯ್ದೆ, 1956 ರ ಪ್ರಕಾರ, ಒಂದು ವೇಳೆ ಹಿಂದೂ ಪುರುಷನು ವಿಲ್ ಮಾಡದೆ ಮೃತಪಟ್ಟರೆ (intestate), ಅವನ ಆಸ್ತಿ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಅವನ ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರಿಗಳಿಗೆ ವರ್ಗಾಯಿಸಲ್ಪಡುತ್ತದೆ. ಕಾಯ್ದೆಯು “ವರ್ಗ I ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರಿಗಳನ್ನು” ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸುತ್ತದೆ, ಅವರಿಗೆ ಆಸ್ತಿಯ ಮೇಲೆ ಅಗ್ರಗಣ್ಯ ಹಕ್ಕು ಇರುತ್ತದೆ.
ವರ್ಗ I ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರಿಗಳು ಇವರನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತಾರೆ:
- ತಾಯಿ
- ಹೆಂಡತಿ (ವಿಧವೆ)
- ಪುತ್ರರು
- ಪುತ್ರಿಯರು
- ಮತ್ತು ಮೃತಪಟ್ಟ ಪುತ್ರರು ಅಥವಾ ಪುತ್ರಿಯರ ಮಕ್ಕಳು.
ಪ್ರಮುಖವಾಗಿ, ಮೃತಪಟ್ಟ ಮಗನು ಹೆಂಡತಿ, ಮಕ್ಕಳು ಮತ್ತು ತಾಯಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರೆ, ಅವನ ಆಸ್ತಿಯನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಅವರೆಲ್ಲರ ನಡುವೆ ಸಮಾನವಾಗಿ ವಿತರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದರರ್ಥ ತಾಯಿ ಮತ್ತು ಹೆಂಡತಿ (ಯಾವುದೇ ಮಕ್ಕಳೊಂದಿಗೆ) ಮೃತರ ಆಸ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಸಮಾನ ಪಾಲನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಾರೆ.
ತಾಯಿಯ ಹಕ್ಕು – ಮೊದಲ ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರಿಯ ಸ್ಥಾನ
ವಿವಾಹಿತ ಮಗನ ಆಸ್ತಿಯ ಮೇಲೆ ತಾಯಿಗೆ ಹಕ್ಕಿಲ್ಲ ಎಂಬುದು ಸಾಮಾನ್ಯ ತಪ್ಪು ಕಲ್ಪನೆ. ಆದರೆ, ಕಾನೂನು ತಾಯಿಗೆ ಗಮನಾರ್ಹ ಹಕ್ಕನ್ನು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ನೀಡುತ್ತದೆ.
ಹಿಂದೂ ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರ ಕಾಯ್ದೆಯ ಸೆಕ್ಷನ್ 8 ಮರಣಪತ್ರವಿಲ್ಲದೆ ಮೃತಪಟ್ಟ ಪುರುಷರಿಗೆ ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರದ ಸಾಮಾನ್ಯ ನಿಯಮಗಳನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತದೆ. ಆಸ್ತಿಯು ಮೊದಲು ವರ್ಗ I ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರಿಗಳಿಗೆ ಸೇರುತ್ತದೆ ಎಂದು ಇದು ನಿರ್ದಿಷ್ಟಪಡಿಸುತ್ತದೆ. ತಾಯಿಯನ್ನು ವರ್ಗ I ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರಿಯಾಗಿ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಪಟ್ಟಿ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಇದರರ್ಥ ವಿವಾಹಿತ ಮಗ ಮೃತಪಟ್ಟರೆ, ಅವನ ತಾಯಿಯು ಅವನ ಹೆಂಡತಿ ಮತ್ತು ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಸಿಗುವಷ್ಟೇ ಪಾಲನ್ನು ಆಸ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಪಡೆಯುತ್ತಾರೆ.
ಇದಲ್ಲದೆ, ಒಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಆಸ್ತಿಯನ್ನು ವಿಭಜಿಸಿದರೆ, ಅವನ ಹೆಂಡತಿ ಅವನ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಸಿಗುವಷ್ಟೇ ಪಾಲನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಾರೆ ಎಂದು ಕಾನೂನು ಹೇಳುತ್ತದೆ.
ಪತ್ನಿ, ಮಕ್ಕಳಿಲ್ಲದಿದ್ದರೆ ಯಾರಿಗೆ ಆಸ್ತಿ ಸಿಗುತ್ತದೆ?
- ಮೃತರು ಅವಿವಾಹಿತರಾಗಿದ್ದರೆ: ಒಬ್ಬ ಹಿಂದೂ ಪುರುಷನು ಅವಿವಾಹಿತನಾಗಿ ಮತ್ತು ವಿಲ್ ಇಲ್ಲದೆ ಮೃತಪಟ್ಟರೆ, ಅವನ ಆಸ್ತಿಗೆ ತಾಯಿಯು ಮೊದಲ ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರಿಯಾಗುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ತಂದೆ ಎರಡನೇ ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರಿಯಾಗುತ್ತಾರೆ. ಮೃತನ ತಾಯಿ ಸಹ ಜೀವಂತವಾಗಿಲ್ಲದಿದ್ದರೆ, ಅವನ ಆಸ್ತಿ ಅವನ ತಂದೆಗೆ ವರ್ಗಾಯಿಸಲ್ಪಡುತ್ತದೆ.
- ಮೃತರು ವಿವಾಹಿತರಾಗಿದ್ದು, ಮಕ್ಕಳಿಲ್ಲದಿದ್ದರೆ: ವಿವಾಹಿತ ವ್ಯಕ್ತಿಯು ವಿಲ್ ಮಾಡದೆ ಮೃತಪಟ್ಟರೆ ಮತ್ತು ಅವರಿಗೆ ಮಕ್ಕಳಿಲ್ಲದಿದ್ದರೆ, ಅವರ ಆಸ್ತಿಯು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಅವರ ಹೆಂಡತಿಗೆ ಸಿಗುತ್ತದೆ. ಅಂತಹ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ, ಹೆಂಡತಿಯನ್ನು ಮೃತ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಮೊದಲ ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರಿ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ, ತಾಯಿ ಜೀವಂತವಾಗಿದ್ದರೆ ಅವರಿಗೂ ಸಮಾನ ಪಾಲು ಸಿಗುತ್ತದೆ.
ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬರೂ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ತಾಯಂದಿರು, ತಮ್ಮ ಮಗನ ಆಸ್ತಿಯಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಹಕ್ಕನ್ನು ಪಡೆಯಲು ಈ ಕಾನೂನುಬದ್ಧ ನಿಬಂಧನೆಗಳ ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿದಿರುವುದು ಮುಖ್ಯ. ಒಂದು ವೇಳೆ ತಾಯಿಗೆ ಅವರ ಪಾಲನ್ನು ನಿರಾಕರಿಸಿದರೆ, ಅವರು ತಮ್ಮ ಹಕ್ಕುಗಳಿಗಾಗಿ ಕಾನೂನು ಹೋರಾಟ ನಡೆಸಲು ಸಂಪೂರ್ಣ ಅವಕಾಶವಿದೆ.