ಬಿಲ್ಡರ್‌ ವಿರುದ್ಧ ಶಾಂತಿಯುತ ಪ್ರತಿಭಟನೆ ಮಾನನಷ್ಟವಲ್ಲ ; ಗೃಹ ಖರೀದಿದಾರರ ಪರವಾಗಿ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ಮಹತ್ವದ ತೀರ್ಪು !

ನವದೆಹಲಿ: ಗೃಹ ಖರೀದಿದಾರರಿಗೆ ತಮ್ಮ ಕುಂದುಕೊರತೆಗಳಿಗಾಗಿ ಬಿಲ್ಡರ್‌ಗಳ ವಿರುದ್ಧ ಶಾಂತಿಯುತವಾಗಿ ಪ್ರತಿಭಟಿಸುವ ಹಕ್ಕಿದೆ ಮತ್ತು ಅಂತಹ ಕ್ರಮಗಳು ಮಾನನಷ್ಟಕ್ಕೆ ಸಮನಾಗುವುದಿಲ್ಲ ಎಂದು ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ಏಪ್ರಿಲ್ 17 ರಂದು ತೀರ್ಪು ನೀಡಿದೆ. ನಿಂದನಾತ್ಮಕವಲ್ಲದ ಬ್ಯಾನರ್‌ಗಳು ಅಥವಾ ಶಾಂತಿಯುತ ಪ್ರದರ್ಶನಗಳ ಮೂಲಕ ಗ್ರಾಹಕರ ಅಸಮಾಧಾನವನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸುವುದು ವಾಕ್ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ಹಕ್ಕಿನ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ರಕ್ಷಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ ಎಂದು ನ್ಯಾಯಾಲಯ ಒತ್ತಿಹೇಳಿದೆ.

ಕಳಪೆ ನಿರ್ಮಾಣ ಗುಣಮಟ್ಟವನ್ನು ಎತ್ತಿ ತೋರಿಸಿ ಡೆವಲಪರ್‌ನ ಆವರಣದ ಹೊರಗೆ ಬ್ಯಾನರ್ ಪ್ರದರ್ಶಿಸಿದ್ದ ಗೃಹ ಖರೀದಿದಾರರ ಗುಂಪಿನ ವಿರುದ್ಧ ದಾಖಲಿಸಲಾಗಿದ್ದ ಕ್ರಿಮಿನಲ್ ಮಾನನಷ್ಟ ಮೊಕದ್ದಮೆಯನ್ನು ನ್ಯಾಯಾಲಯ ರದ್ದುಗೊಳಿಸಿದೆ. ಸೇವಾ ಪೂರೈಕೆದಾರರ ವಿರುದ್ಧ ಸೌಮ್ಯ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಕಾಳಜಿಗಳನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸುವ ಗ್ರಾಹಕರನ್ನು ತಮ್ಮ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಚಲಾಯಿಸಿದ್ದಕ್ಕಾಗಿ ಅಪರಾಧಿಗಳೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗದು ಎಂದು ನ್ಯಾಯಾಲಯ ಹೇಳಿದೆ.

ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿಗಳಾದ ಕೆ.ವಿ. ವಿಶ್ವನಾಥನ್ ಮತ್ತು ಎನ್. ಕೋಟೀಶ್ವರ್ ಸಿಂಗ್ ಅವರ ಪೀಠವು, “ಮೇಲ್ಮನವಿದಾರರು ಆಶ್ರಯಿಸಿದ ಪ್ರತಿಭಟನೆಯ ವಿಧಾನವು ಶಾಂತಿಯುತ ಮತ್ತು ಕ್ರಮಬದ್ಧವಾಗಿತ್ತು ಮತ್ತು ಯಾವುದೇ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಆಕ್ರಮಣಕಾರಿ ಅಥವಾ ನಿಂದನಾತ್ಮಕ ಭಾಷೆಯನ್ನು ಬಳಸಲಿಲ್ಲ. ಮೇಲ್ಮನವಿದಾರರು ಲಕ್ಷ್ಮಣ ರೇಖೆಯನ್ನು ದಾಟಿ ಆಕ್ಷೇಪಾರ್ಹ ವಲಯಕ್ಕೆ ಅತಿಕ್ರಮಿಸಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ” ಎಂದು ಹೇಳಿದೆ.

“ಕಾನೂನಿಗೆ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿರದ ಶಾಂತಿಯುತವಾಗಿ ಪ್ರತಿಭಟಿಸುವ ಹಕ್ಕು ಒಂದು ಅನುಗುಣವಾದ ಹಕ್ಕು, ಮಾರಾಟಗಾರನು ತನ್ನ ವಾಣಿಜ್ಯ ವಾಕ್ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ಹಕ್ಕನ್ನು ಅನುಭವಿಸುವಂತೆಯೇ ಗ್ರಾಹಕರು ಹೊಂದಿರಬೇಕು. ಅಗತ್ಯ ಅಂಶಗಳು ಇಲ್ಲದಿದ್ದಾಗ ಅವರನ್ನು ಕ್ರಿಮಿನಲ್ ಅಪರಾಧಿಗಳೆಂದು ಬಿಂಬಿಸುವ ಯಾವುದೇ ಪ್ರಯತ್ನವು ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯ ಸ್ಪಷ್ಟ ದುರುಪಯೋಗವಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಅದನ್ನು ಮೊಳಕೆಯಲ್ಲೇ ಚಿವುಟಿ ಹಾಕಬೇಕು” ಎಂದು ಪೀಠ ಅಭಿಪ್ರಾಯಪಟ್ಟಿದೆ ಎಂದು ಲೈವ್‌ಲಾ ವರದಿ ಮಾಡಿದೆ.

ಉನ್ನತ ನ್ಯಾಯಾಲಯವು ಗೃಹ ಖರೀದಿದಾರರು ಡೆವಲಪರ್ ವಿರುದ್ಧ ಯಾವುದೇ “ಅಸಭ್ಯ” ಅಥವಾ ಅಸಮಂಜಸ ಭಾಷೆಯನ್ನು ಬಳಸಿಲ್ಲ ಎಂದು ಗಮನಿಸಿದೆ. “ವಂಚನೆ, ಮೋಸ, ದುರುಪಯೋಗ” ಮುಂತಾದ ಯಾವುದೇ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿಗೆ ಯಾವುದೇ ಉಲ್ಲೇಖವಿಲ್ಲ. ಸೌಮ್ಯ ಮತ್ತು ಸಮಂಜಸವಾದ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ, ಮೇಲ್ಮನವಿದಾರರು ತಮ್ಮ ಕುಂದುಕೊರತೆಗಳೆಂದು ಗ್ರಹಿಸಿದ ಕೆಲವು ವಿಷಯಗಳನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ಪೀಠ ಹೇಳಿದೆ.

ಆಲೋಚನೆಗಳನ್ನು ತಿಳಿಸುವ ವಾಹಕ ಭಾಷೆ ಎಂದು ಉನ್ನತ ನ್ಯಾಯಾಲಯ ಹೇಳಿದೆ ಮತ್ತು “ಮೇಲ್ಮನವಿದಾರರು ಬ್ಯಾನರ್ ಹಾಕುವಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಸವಲತ್ತುಗಳನ್ನು ಮೀರಿದ್ದರೇ? ನಾವು ಹಾಗೆ ಯೋಚಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಮೊದಲೇ ಹೇಳಿದಂತೆ, ಬ್ಯಾನರ್‌ನಲ್ಲಿ ಅವರು ತಮ್ಮೊಂದಿಗೆ ವ್ಯಾಪಾರ ಸಂಬಂಧ ಹೊಂದಿದ್ದ ಪ್ರತಿವಾದಿಯ ವಿರುದ್ಧ ತಮ್ಮ ಕುಂದುಕೊರತೆಗಳೆಂದು ಭಾವಿಸಿದ್ದನ್ನು ಮಾತ್ರ ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ” ಎಂದು ಹೇಳಿದೆ. “ಒಂದು ಸಮಸ್ಯೆಯೆಂದರೆ ‘ಕುಂದುಕೊರತೆಗಳನ್ನು ನಿರ್ಲಕ್ಷಿಸುವುದು’, ಇದರರ್ಥ ಇಬ್ಬರ ನಡುವೆ ನಡೆಯುತ್ತಿರುವ ಸಮಸ್ಯೆಗಳಿವೆ – ಇದು ಬಿಲ್ಡರ್-ಖರೀದಿದಾರರ ಸಂಬಂಧದಲ್ಲಿ ಸಂಭವಿಸುವುದು ಸಹಜ” ಎಂದು ಪೀಠ ಹೇಳಿದೆ. “ಅವರ ಪ್ರಕರಣವು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಸೆಕ್ಷನ್ 499 ರ ವಿನಾಯಿತಿ 9 ರ ವ್ಯಾಪ್ತಿ, ಉದ್ದೇಶ ಮತ್ತು ಪರಿಧಿಯೊಳಗೆ ಬರುತ್ತದೆ. ಅವರ ಶಾಂತಿಯುತ ಪ್ರತಿಭಟನೆಯನ್ನು ಭಾರತದ ಸಂವಿಧಾನದ 19(1)(ಎ) (ಬಿ) ಮತ್ತು (ಸಿ) ವಿಧಿಗಳು ರಕ್ಷಿಸುತ್ತವೆ. ಅವರ ವಿರುದ್ಧ ದಾಖಲಿಸಲಾಗಿರುವ ಕ್ರಿಮಿನಲ್ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸಲು ಅನುಮತಿಸಿದರೆ, ಅದು ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯ ಸ್ಪಷ್ಟ ದುರುಪಯೋಗವಾಗುತ್ತದೆ” ಎಂದು ಅದು ಹೇಳಿದೆ.

ಪ್ರಕರಣ

ಬೊರಿವಲಿ ಮೂಲದ ಬಿಲ್ಡರ್ “ಸುಳ್ಳು ಮತ್ತು ಮಾನಹಾನಿಕರ ಹೇಳಿಕೆಗಳನ್ನು” ಹೊಂದಿರುವ ಬ್ಯಾನರ್‌ಗಳನ್ನು ಹಾಕಿದ್ದಕ್ಕಾಗಿ ಗೃಹ ಖರೀದಿದಾರರ ವಿರುದ್ಧ ಮಾನನಷ್ಟ ಮೊಕದ್ದಮೆ ದಾಖಲಿಸಿದ್ದ. ಬೊರಿವಲಿಯ ಕಟ್ಟಡದ ಫಲಾನುಭವಿಗಳು ಸ್ವಾಧೀನ ಪಡೆದ ಒಂದು ವರ್ಷ ಮತ್ತು ಆರು ತಿಂಗಳ ನಂತರ, ಆಗಸ್ಟ್ 2015 ರಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾನರ್ ಹಾಕಿದ್ದರು. 18 ತಿಂಗಳ ನಂತರವೂ ಸೊಸೈಟಿ ರಚಿಸದಿರುವುದು, ಸೊಸೈಟಿ ಖಾತೆಗಳನ್ನು ನೀಡದಿರುವುದು, ನಿವಾಸಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಹಕರಿಸದಿರುವುದು, ಬಿಲ್ಡರ್‌ಗಳ ದೋಷಗಳನ್ನು ಸರಿಪಡಿಸದಿರುವುದು, ನೀರಿನ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ಪರಿಹರಿಸದಿರುವುದು, ಕಳಪೆ ಲಿಫ್ಟ್ ನಿರ್ವಹಣೆ, ಸೋರಿಕೆ ಸಮಸ್ಯೆ, ಪ್ಲಂಬಿಂಗ್ ಸಮಸ್ಯೆಗಳು, ಕೊಳಕು/ಜಿಗಿತದ ರಸ್ತೆ, ಮುರಿದ ವೇದಿಕೆ, ಅಸ್ತವ್ಯಸ್ತವಾದ ಉದ್ಯಾನ, ಕುಂದುಕೊರತೆಗಳನ್ನು ನಿರ್ಲಕ್ಷಿಸುವುದು ಮತ್ತು ಸಹಕಾರ ನೀಡದಿರುವುದು ಬ್ಯಾನರ್‌ನಲ್ಲಿ ಎತ್ತಲಾದ ಕುಂದುಕೊರತೆಗಳಾಗಿದ್ದವು.

‘ನಮ್ಮ ಹಕ್ಕುಗಳಿಗಾಗಿ ನಾವು ಪ್ರತಿಭಟಿಸುತ್ತೇವೆ’ ಎಂದು ಶೀರ್ಷಿಕೆ ತೋರಿಸಿದೆ. ಮುಂಬೈನ ಬೊರಿವಲಿ ಮ್ಯಾಜಿಸ್ಟ್ರೇಟ್ ನ್ಯಾಯಾಲಯವು ಅಕ್ಟೋಬರ್ 4, 2016 ರಂದು ದೂರು ಪರಿಶೀಲಿಸಿ ಮತ್ತು ದೂರುದಾರರ ಹೇಳಿಕೆಯನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸಿದ ನಂತರ ಗೃಹ ಖರೀದಿದಾರರಿಗೆ ಸಮನ್ಸ್ ಜಾರಿಗೊಳಿಸಿತು. ಗೃಹ ಖರೀದಿದಾರರು ದೂರು ಮತ್ತು ಸಮನ್ಸ್‌ಗಳನ್ನು ರದ್ದುಗೊಳಿಸುವಂತೆ ಕೋರಿ ಬಾಂಬೆ ಹೈಕೋರ್ಟ್‌ಗೆ ಅರ್ಜಿ ಸಲ್ಲಿಸಿದರಾದರೂ ವಿಫಲರಾದರು. ನಂತರ ಅವರು ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್‌ಗೆ ಅರ್ಜಿ ಸಲ್ಲಿಸಿ ಬಿಲ್ಡರ್ ದಾಖಲಿಸಿದ ಮಾನನಷ್ಟ ಮೊಕದ್ದಮೆಯಲ್ಲಿ ಸಮನ್ಸ್‌ಗಳನ್ನು ಪ್ರಶ್ನಿಸಿದ್ದರು.