ಮಹಾಭಾರತದ ಮಹಾನ್ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರಾದ ಮಹಾತ್ಮ ವಿದುರರು ಕೇವಲ ರಾಜ್ಯದ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿರಲಿಲ್ಲ, ಅವರು ಆಳವಾದ ಚಿಂತಕರು, ನ್ಯಾಯನಿಷ್ಠ ನೀತಿಜ್ಞರು ಮತ್ತು ಮಾನವೀಯ ಮೌಲ್ಯಗಳ ಪ್ರತೀಕವಾಗಿದ್ದರು. ಅವರ ದೂರದೃಷ್ಟಿ, ಸತ್ಯ ನುಡಿಯುವ ಧೈರ್ಯ ಮತ್ತು ಜೀವನ ತತ್ವಗಳು ಇಂದಿಗೂ ನಮಗೆ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನ ನೀಡುವ ಬೆಳಕಿನ ಸ್ತಂಭಗಳಾಗಿವೆ. ಧೃತರಾಷ್ಟ್ರನಿಗೆ ಅವರು ನೀಡಿದ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನವೇ ‘ವಿದುರ ನೀತಿ’ ಎಂದು ಪ್ರಖ್ಯಾತವಾಗಿದ್ದು, ಧರ್ಮ, ನೀತಿ, ಆದರ್ಶ ಬದುಕು ಮತ್ತು ವಾಸ್ತವಿಕ ಜ್ಞಾನದ ಅಪೂರ್ವ ಸಂಗಮವಾಗಿದೆ.
ವಿದುರರು ಕೇವಲ ಪ್ರಾಚೀನ ಕಾಲದ ಜ್ಞಾನ ಭಂಡಾರವಾಗಿರಲಿಲ್ಲ, ಅವರ ನೀತಿಗಳು ಇಂದಿನ ಆಧುನಿಕ ಜಗತ್ತಿಗೂ ಅಷ್ಟೇ ಪ್ರಸ್ತುತವಾಗಿವೆ. ಯುದ್ಧದ ಮುನ್ನವೇ ಅದರ ದುರಂತ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಅರಿತು ಧೃತರಾಷ್ಟ್ರನಿಗೆ ಎಚ್ಚರಿಸಿದ ಅವರ ದೂರದೃಷ್ಟಿ ನಿಜಕ್ಕೂ ಅದ್ಭುತ. ಧರ್ಮ, ಸತ್ಯ, ಸಂಯಮ ಮತ್ತು ವಿವೇಚನೆಯೇ ನಿಜವಾದ ಬುದ್ಧಿವಂತಿಕೆಯ ಅಡಿಪಾಯ ಎಂದು ಅವರು ನಂಬಿದ್ದರು. ಅವರ ನೀತಿಗಳು ಕೇವಲ ಬದುಕುವ ಮಾರ್ಗವನ್ನು ತೋರಿಸುವುದಲ್ಲದೆ, ಕಷ್ಟಕರ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಸಮತೋಲನ ಕಾಪಾಡಿಕೊಂಡು ಯಶಸ್ಸಿನತ್ತ ಸಾಗಲು ನೆರವಾಗುತ್ತವೆ.
ಇದರ ಜೊತೆಗೆ, ಮಹಾತ್ಮ ವಿದುರರು ಮೂರ್ಖರ ಲಕ್ಷಣಗಳ ಬಗ್ಗೆಯೂ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ. ಅಂತಹ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸುವುದು ಸುಲಭ ಮತ್ತು ಅವರಿಂದ ದೂರವಿರುವುದು ನಮ್ಮ ಹಿತದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಮುಖ್ಯವಾಗಿದೆ. ವಿದುರ ನೀತಿಯ ಪ್ರಕಾರ, ಈ ಕೆಳಗಿನ ಗುಣಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವವರು ಮೂರ್ಖರಾಗಿರುತ್ತಾರೆ:
1. ಪಿತೃಗಳಿಗೆ ಶ್ರಾದ್ಧ ಕರ್ಮ ಮಾಡದವನು: ತನ್ನ ಪೂರ್ವಜರನ್ನು ಗೌರವಿಸದ ಮತ್ತು ಅವರನ್ನು ತೃಪ್ತಿಪಡಿಸಲು ಯಾವುದೇ ಧಾರ್ಮಿಕ ವಿಧಿಗಳನ್ನು ನೆರವೇರಿಸದ ವ್ಯಕ್ತಿಯು ಮೂರ್ಖನಂತೆ. ವಿದುರರ ಪ್ರಕಾರ, ಇಂತಹ ಜನರು ತಮ್ಮ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಸದಾ ತೊಂದರೆಗಳನ್ನು ಎದುರಿಸುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ಕಷ್ಟಗಳನ್ನು ಅನುಭವಿಸುತ್ತಾರೆ. ನಮ್ಮ ಬೇರುಗಳನ್ನು ಮರೆಯುವುದು ಎಂದಿಗೂ ಒಳ್ಳೆಯದಲ್ಲ ಎಂಬುದನ್ನು ಇದು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.
2. ನಿಜವಾದ ಸ್ನೇಹಿತರಿಲ್ಲದವನು: ಹೃದಯದಿಂದ ಹಾರೈಸುವ, ಕಷ್ಟದಲ್ಲಿ ಜೊತೆಯಾಗುವ ನಿಜವಾದ ಸ್ನೇಹಿತರಿಲ್ಲದ ವ್ಯಕ್ತಿಯೂ ಮೂರ್ಖನೇ ಸರಿ. ಅಂತಹವರೊಂದಿಗೆ ಸ್ನೇಹ ಬೆಳೆಸುವುದು ಅಪಾಯಕಾರಿ. ಅವರ ಸ್ವಾರ್ಥ ಮತ್ತು ಕುತಂತ್ರಗಳು ನಮಗೆ ಹಾನಿ ಉಂಟುಮಾಡಬಹುದು. ನಿಜವಾದ ಸ್ನೇಹವು ಬದುಕಿನ ಅತ್ಯಮೂಲ್ಯ ಸಂಪತ್ತು ಎಂಬುದನ್ನು ವಿದುರರು ಒತ್ತಿ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.
3. ತಪ್ಪಿದ್ದರೂ ಇತರರನ್ನು ದೂರುವವನು: ತಾನು ತಪ್ಪು ಮಾಡಿದರೂ ಅದನ್ನು ಒಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳದೆ ಇತರರನ್ನು ದೂರುವ ವ್ಯಕ್ತಿಯು ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ಮೂರ್ಖ. ಇಂತಹ ಜನರು ಎಂದಿಗೂ ತಮ್ಮ ತಪ್ಪುಗಳನ್ನು ತಿದ್ದಿಕೊಳ್ಳುವುದಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಸದಾ ಇತರರನ್ನು ಟೀಕಿಸುತ್ತಿರುತ್ತಾರೆ. ಇವರಿಂದ ದೂರವಿರುವುದು ನಮ್ಮ ಮಾನಸಿಕ ಶಾಂತಿಗೆ ಬಹಳ ಮುಖ್ಯ.
4. ಕೋಪಿಷ್ಠ ಮತ್ತು ಅಸಮರ್ಥ: ಯಾವುದೇ ಕೆಲಸವನ್ನು ಮಾಡಲು ಸಾಮರ್ಥ್ಯವಿಲ್ಲದ ಮತ್ತು ತನ್ನ ಅಸಹಾಯಕತೆಯನ್ನು ಮುಚ್ಚಿಕೊಳ್ಳಲು ಇತರರ ಮೇಲೆ ಕೋಪಗೊಳ್ಳುವ ವ್ಯಕ್ತಿಯು ಮಹಾ ಮೂರ್ಖ. ಇಂತಹವರು ತಮ್ಮ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಏನನ್ನೂ ಸಾಧಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗುವುದಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಸದಾ ಅತೃಪ್ತರಾಗಿರುತ್ತಾರೆ. ತಮ್ಮ ದೌರ್ಬಲ್ಯಗಳನ್ನು ಮರೆಮಾಚಲು ಕೋಪವನ್ನು ಬಳಸುವವರನ್ನು ಗುರುತಿಸಿ ಎಚ್ಚರಿಕೆಯಿಂದಿರಿ.
ಮಹಾತ್ಮ ವಿದುರರ ಈ ನೀತಿಗಳು ಕೇವಲ ಪ್ರಾಚೀನ ಕಾಲದ ಉಪದೇಶಗಳಲ್ಲ, ಇಂದಿನ ಸ್ಪರ್ಧಾತ್ಮಕ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿಯೂ ಯಶಸ್ಸು ಮತ್ತು ನೆಮ್ಮದಿಯ ಜೀವನ ನಡೆಸಲು ನಮಗೆ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನ ನೀಡುತ್ತವೆ. ಅವರ ಬುದ್ಧಿವಂತಿಕೆಯ ನುಡಿಗಳನ್ನು ಅರಿತು ನಮ್ಮ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಅಳವಡಿಸಿಕೊಂಡರೆ, ನಾವು ಅನೇಕ ಸಮಸ್ಯೆಗಳಿಂದ ಪಾರಾಗಬಹುದು ಮತ್ತು ಉತ್ತಮ ಭವಿಷ್ಯವನ್ನು ರೂಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು.