ಪದೇ ಪದೇ ʼಭೂಕಂಪʼ ಸಂಭವಿಸುವುದೇಕೆ ? ಇಲ್ಲಿದೆ ಭಾರತದ ಅತ್ಯಂತ ಅಪಾಯಕಾರಿ ಜಾಗ ಕುರಿತ ಮಾಹಿತಿ

ಜಗತ್ತಿನ ವಿವಿಧೆಡೆ ಆಗಾಗ ಭೂಕಂಪಗಳು ಸಂಭವಿಸುತ್ತಲೇ ಇರುತ್ತವೆ. ದೆಹಲಿಯ ಎನ್‌ಸಿಆರ್‌ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಬಲ ಭೂಕಂಪನದ ಅನುಭವವಾಗಿದೆ. ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶದ ರಾಜಧಾನಿ ಲಕ್ನೋದಲ್ಲಿಯೂ ಭೂಮಿ ನಡುಗಿದೆ.

ಈ ಭೂಕಂಪದ ಕೇಂದ್ರಬಿಂದು ನೇಪಾಳ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ. ಈ ರೀತಿ ಪದೇ ಪದೇ ಭೂಕಂಪಗಳು ಏಕೆ ಸಂಭವಿಸುತ್ತವೆ ? ಭಾರತದ ಯಾವ ಸ್ಥಳಗಳು ಹೆಚ್ಚು ಸೂಕ್ಷ್ಮವಾಗಿವೆ ಎಂಬುದನ್ನು ನೋಡೋಣ.

ಭೂಕಂಪನಕ್ಕೆ ಕಾರಣವೇನು ?

ಭೂಕಂಪಗಳಿಗೆ ಪ್ರಮುಖ ಕಾರಣವೆಂದರೆ ಟೆಕ್ಟೋನಿಕ್ ಪ್ಲೇಟ್‌ಗಳ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿನ ಬದಲಾವಣೆ ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ ತಜ್ಞರು. ಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ 12 ಟೆಕ್ಟೋನಿಕ್ ಪ್ಲೇಟ್‌ಗಳಿವೆ. ಈ ಫಲಕಗಳು ಪರಸ್ಪರ ಡಿಕ್ಕಿ ಹೊಡೆದಾಗ ಬಿಡುಗಡೆಯಾಗುವ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ʼಭೂಕಂಪʼ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಈ ಫಲಕಗಳು ಅತ್ಯಂತ ನಿಧಾನವಾದ ವೇಗದಲ್ಲಿ ತಿರುಗುತ್ತವೆ ಪ್ರತಿ ವರ್ಷ 4 ರಿಂದ 5 ಮಿಮೀನಷ್ಟು ತಮ್ಮ ಸ್ಥಳದಿಂದ ಸ್ಥಳಾಂತರಗೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಒಂದು ಪ್ಲೇಟ್ ಇನ್ನೊಂದರಿಂದ ದೂರ ಹೋಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಇನ್ನೊಂದು ಕೆಳಗಿನಿಂದ ಜಾರಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ, ಫಲಕಗಳ ಘರ್ಷಣೆಯಿಂದಾಗಿ ಭೂಕಂಪ ಸಂಭವಿಸುತ್ತದೆ.

ಇಂಡೋನೇಷ್ಯಾವು ವಿಶ್ವದಲ್ಲೇ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ಭೂಕಂಪಗಳು ಸಂಭವಿಸುತ್ತವೆ. ಜಾವಾ ಮತ್ತು ಸುಮಾತ್ರಾ ಕೂಡ ಈ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಬರುತ್ತದೆ. ಕಳೆದ ಕೆಲವು ದಶಕಗಳಿಂದ  ಭಾರತವೂ ಭೂಕಂಪಗಳ ಕೇಂದ್ರಬಿಂದುವಾಗುತ್ತಿದೆ. ಸಂಶೋಧನೆಯ ಪ್ರಕಾರ ಭೂಕಂಪದ ಅಪಾಯವು ದೇಶದ ಎಲ್ಲೆಡೆ ವಿಭಿನ್ನವಾಗಿದೆ. ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಭೂಕಂಪನ ಪ್ರದೇಶಗಳನ್ನು ವಲಯಗಳಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಲಾಗಿದೆ.

ವಲಯ-1, ವಲಯ-2, ವಲಯ-3, ವಲಯ-4 ಮತ್ತು ವಲಯ-5 ಎಂಬ ವಿಂಗಡನೆಗಳಿವೆ. ವಲಯ-2 ಎಂದರೆ ಕಡಿಮೆ ಅಪಾಯ ಮತ್ತು ವಲಯ-5 ಎಂದರೆ ಅತ್ಯಂತ ಅಪಾಯಕಾರಿ ಎಂದರ್ಥ. ವಲಯ-5ರಲ್ಲಿ ಇಡೀ ಈಶಾನ್ಯ ಭಾರತ, ಜಮ್ಮು ಮತ್ತು ಕಾಶ್ಮೀರದ ಭಾಗಗಳು, ಹಿಮಾಚಲ ಪ್ರದೇಶ, ಉತ್ತರಾಖಂಡ, ಗುಜರಾತ್‌ನ ಕಚ್, ಉತ್ತರ ಬಿಹಾರ ಮತ್ತು ಅಂಡಮಾನ್ ನಿಕೋಬಾರ್ ದ್ವೀಪಗಳು ಸೇರಿವೆ. ಈ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಆಗಾಗ್ಗೆ ಭೂಕಂಪಗಳು ಸಂಭವಿಸುತ್ತವೆ.

ವಲಯ-4ರಲ್ಲಿ ಜಮ್ಮು ಮತ್ತು ಕಾಶ್ಮೀರ ಹಾಗೂ ಹಿಮಾಚಲ ಪ್ರದೇಶದ ಉಳಿದ ಭಾಗಗಳು, ದೆಹಲಿ, ಸಿಕ್ಕಿಂ, ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶದ ಉತ್ತರ ಭಾಗಗಳು, ಸಿಂಧೂ-ಗಂಗಾ ಜಲಾನಯನ ಪ್ರದೇಶ, ಬಿಹಾರ ಮತ್ತು ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳ, ಗುಜರಾತ್‌ನ ಕೆಲವು ಭಾಗಗಳು ಮತ್ತು ಪಶ್ಚಿಮ ಕರಾವಳಿ, ರಾಜಸ್ಥಾನ,  ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ ಕೆಲವು ಭಾಗಗಳು ಸೇರಿವೆ.

ವಲಯ-3, ಕೇರಳ, ಬಿಹಾರ, ಪಶ್ಚಿಮ ರಾಜಸ್ಥಾನ, ಪಂಜಾಬ್, ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ, ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶ, ಪೂರ್ವ ಗುಜರಾತ್ ಮತ್ತು ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶದ ಕೆಲವು ಭಾಗಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ.

ವಲಯ-2: ರಾಜಸ್ಥಾನ, ತಮಿಳುನಾಡು, ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶದ ಕೆಲವು ಭಾಗಗಳು, ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳ ಮತ್ತು ಹರಿಯಾಣವನ್ನು ಸೇರಿಸಲಾಗಿದೆ.

ವಲಯ-1: ಭೂಕಂಪದ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ಕಡಿಮೆ ಅಪಾಯಕಾರಿ ಇದು. ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶದ ಪಶ್ಚಿಮ ಭಾಗ, ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶ, ಕರ್ನಾಟಕ, ಪೂರ್ವ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ಮತ್ತು ಒರಿಸ್ಸಾದ ಭಾಗಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ.

ಭೂಕಂಪದ ಕೇಂದ್ರಬಿಂದು ಯಾವುದು ?

ಭೂಮಿಯ ಮೇಲ್ಮೈ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ, ಬಂಡೆಗಳು ಒಂದಕ್ಕೊಂದು ಡಿಕ್ಕಿ ಹೊಡೆಯುವ ಅಥವಾ ಒಡೆಯುವ ಸ್ಥಳವನ್ನು ಭೂಕಂಪದ ಕೇಂದ್ರ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನು ಹೈಪೋಸೆಂಟರ್ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಈ ಕೇಂದ್ರದಿಂದಲೇ ಶಕ್ತಿಯು ಅಲೆಗಳ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಹರಡುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಕಂಪನಗಳು ಸಂಭವಿಸುತ್ತವೆ. ಈ ಕಂಪನವು ನಿಶ್ಚಲವಾದ ಕೊಳಕ್ಕೆ ಕಲ್ಲನ್ನು ಎಸೆದಾಗ ಹರಡುವ ಅಲೆಗಳಂತೆಯೇ ಇರುತ್ತದೆ.

ಕಳೆದ ಕೆಲವು ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ದೆಹಲಿ-ಎನ್‌ಸಿಆರ್‌ನಲ್ಲಿ ಬಲವಾದ ಕಂಪನಗಳು ಸಂಭವಿಸಿವೆ. ಇದು ಆತಂಕಕಾರಿ ಸಂಗತಿ ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ ತಜ್ಞರು. ಭೂಮಿಯ ಮೇಲೆ ಯಾವುದೇ ಕ್ರಿಯೆ ನಡೆದಾಗ ಟೆಕ್ಟೋನಿಕ್ ಪ್ಲೇಟ್‌ಗಳ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲೂ ಬದಲಾವಣೆಯಾಗುತ್ತದೆಯೇ ಎಂಬ ಸಂಗತಿ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳನ್ನು ಚಿಂತೆಗೀಡುಮಾಡುತ್ತಿದೆ. ಈ ಕುರಿತು ನಿರಂತರ ಸಂಶೋಧನೆ ನಡೆಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ.